सेवा

व्यक्तिगत कौन्सिलिंग/ समुपदेशन –
माणसाला जगताना, भावनांचे व्यवस्थापन आणि व्यक्तिगत समायोजन याविषयीच्या अनेक समस्या येत असतात. उदा. अति राग, सातत्याने येणारे नकारात्मक विचार, विनाकारण होणारी चिडचिड, विनाकारण वाटणारी भीती, इतर ताणतणाव, निर्णय कौशल्यांचा अभाव, आणि याच्या पुढील अधिक गंभीर भावनिक समस्या उदाहरणार्थ नैराश्य, चिंतावस्था, मंत्रचळ (Obsessive compulsive disorder), भयगंड, इत्यादी. या सर्व समस्या सोडवण्यासाठी कौन्सिलिंग ही एक अतिशय प्रभावी पद्धत आहे.

जोडप्यांसाठी (पती-पत्नी) समुपदेशन –
नवीन लग्न झालेली अशी अनेक जोडपे असतात की, ज्यांचं एकमेकांशी पटत नाही. त्यांचं स्वभाव, त्यांचे जीवनविषयक भिन्न दृष्टिकोन, आणि त्यांचे टोकदार अहंकार, या कारणांमुळे त्यांच्यामध्ये सातत्याने मतभेद आणि भांडण होत असतात. ही जोडपी एकमेकांना समजावून घेण्यात कमी पडतात. अशावेळी कौन्सिलिंग ही एक अतिशय प्रभावी उपाय असू शकतो, ज्याच्या सहाय्याने ही जोडपी स्वतःला आणि एकमेकांना समजून घेऊ शकतात. त्याचबरोबर प्रेम म्हणजे काय, नातं म्हणजे काय, हेही त्यांना कौन्सिलिंगच्या मदतीने समजावून घेता येतं. अशा जोडप्यांच्या बाबतीमध्ये, “एकमेकांबरोबर समाधानाने आणि आनंदाने जगणं” म्हणजे काय हे समजून घेणं आवश्यक असतं. काउंसिलिंगच्या मदतीने त्यांना एकमेकांतील प्रेमाचा बंध सशक्त करणे, आणि त्यांचं नातं चांगलं करणं जमू शकतं. या सर्वांसाठी कौन्सिलिंग ही एक प्रभावी पद्धत करू शकते.

समूहासाठी समुपदेशन –
मानसिक आरोग्य विषयक जाणीव आणि जागृती निर्माण करणे, तसेच दैनंदिन आयुष्यात अडचणी निर्माण करणाऱ्या अनेक वर्तनसमस्या आणि सवयी, यासाठी सामूहिक समुपदेशन ही एक अतिशय प्रभावी पद्धत आहे. उदा. मोबाईल आणि स्क्रीनचे व्यसन, विचार करण्याच्या सवयी, चांगल्या आणि वाईट वर्तनसवयी, नातेसंबंधांची जोपासना इत्यादी. सामूहिकरित्या वरील गोष्टींबद्दल जाणीव आणि जागृती निर्माण करण्यासाठी समूह समुपदेशन ही एक अतिशय प्रभावी पद्धत आहे.

विद्यार्थ्यांसाठी समुपदेशन –
वेगवेगळ्या वयोगटातील विद्यार्थ्यांच्या, शाळा, शिक्षण, आणि अभ्यास या संदर्भात अनेक अडचणी असतात. एकाग्रतेचा अभाव, अभ्यासात लक्ष न लागणे, अभ्यासाचे तंत्र, सामाजिक कौशल्यांचा अभाव, पौगंडावस्थेतील शारीरिक बदलांच्या आणि नातेसंबंधांच्या समस्या, बंडखोर उद्धट वर्तन, लैंगिक शिक्षण, परीक्षेची काळजी, ही त्यातील काही ठळक उदाहरणे आहेत. समुपदेशन ही अशा प्रकारच्या सर्व समस्या सोडवण्यासाठी अतिशय प्रभावी पद्धत ठरू शकते.

विवाहपूर्व समुपदेशन –
विवाह ही माणसाच्या आयुष्यातील अत्यंत महत्त्वाची आणि निर्णायक घटना असते. विवाहमुळे माणसाच्या जगण्याला एक निश्चित वळण मिळत असते. या संदर्भात जोडीदाराची निवड, लग्नामुळे निर्माण होणाऱ्या जबाबदारीची जाणीव, एक उबदार आणि आनंदी असं नातं निर्माण करणे, आणि जोडीदाराला आधार देऊन, बरोबर घेऊन, समाधानाने वैवाहिक आयुष्य जगणे, या संदर्भात अनेक अडचणी आणि समज गैरसमज आहेत. विवाहोत्तर लैंगिक संबंधाबद्दलचे अनेक गैरसमज आणि अज्ञान हा सुद्धा वैवाहिक नात्यांमध्ये दुरावा निर्माण करणारा अत्यंत महत्त्वाचा घटक आहे. या संदर्भात निर्माण होणाऱ्या सर्व अडचणी सोडवण्यासाठी विवाहपूर्व समुपदेशन हा एक अतिशय प्रभावी उपाय ठरू शकतो.

पालकत्वाच्या समस्यांसाठी समुपदेशन –
आधुनिक काळात एकत्र कुटुंब पद्धती मोडीत निघाली आहे. सध्याच्या काळामध्ये छोट्या आणि विभक्त कुटुंबांचा काळ आहे. छोट्या कुटुंबांचे स्वतःचे फायदे देखील आहेत. पण त्याचबरोबर छोट्या कुटुंबांचे अनेक तोटे देखील आहेत. विभक्त कुटुंबात, मुलांना वाढवणे ही एक अतिशय ऐरणीवरील समस्या आहे. नव्याने आई-वडील झालेल्या जोडप्याला मुलं वाढवण्याचा काहीही अनुभव नसतो. आणि या संदर्भातील वडीलधाऱ्यांचे मार्गदर्शनही उपलब्ध नसते. त्यासाठी मुलांचे पालनपोषण करताना, लहान मुलांची मानसिकता, त्यांच्या वर्तनाच्या पद्धती, आणि त्यात येणाऱ्या अडचणी, यासाठी ‘पालकत्व समुपदेशन’ ही एक अतिशय प्रभावी मदत ठरते.

अनेक प्रकारच्या व्यसनांसाठी समुपदेशन उपचार –
सध्याच्या आधुनिक आणि शहरी जीवनात दारू, आणि इतर अनेक ड्रग्जची व्यसने ही एक अतिशय भयंकर समस्या झालेली आहे. एवढेच नव्हे, तर आधुनिक काळात, तंत्रज्ञानाच्या वेगवान विकासामुळे काही आधुनिक व्यसने सुद्धा निर्माण झाली आहेत. उदा. मोबाईलचे, स्क्रीनचे व्यसन, समाज माध्यमांचे व्यसन, गेमिंगचे व्यसन. समुपदेशन ही अशा प्रकारच्या व्यसनांपासून व्यसनमुक्तीसाठी एकमेव उपचार आहे.